13 лютага 1705 года

Францішка Уршуля Радзівіл (1705 – 1753) – пісьменніца, педагог, тэатральная дзяячка. Паходзіла з роду Вішнявецкіх. Яе бацька Януш Антоні Карыбут-Вішнявецкі пісаў духоўныя трактаты, панегірыкі. Атрымала добрую хатнюю адукацыю, з дзяцінства захаплялася паэзіяй і тэатрам. У 1725 г. выйшла замуж за нясвіжскага ардыната Міхала Казіміра Радзівіла Рыбаньку. Штогод нараджала дзяцей. Муж актыўна займаўся палітыкай, Францішка Уршуля – асветніцкай дзейнасцю. Упарадкавала і павялічыла бібліятэку ў Нясвіжы да 9 000 тамоў, аднавіла друкарню.

Творы першага пэрыяду, так званага паэтычна-эпісталярнага, былі карэспандэнцыяй з мужам, які часта знаходзіўся па-за домам. У творчасці дамінуе тэма кахання. Пасля страты некалькіх дзяцей пісала эпітафіі. У 1732 г., пасля нараджэння першай дачкі, Францішка Уршуля напісала «Перасцярогі збавенныя… дачцэ сваёй Ганне Марыі…» (выдадзеныя ў 1753 г. у Нясвіжскай друкарні). Асновы маральнага выхавання выклала таксама ў іншых «Перасцярогах», празаічных трактатах «Пра ўзаемныя абавязкі мужчыны і жанчыны», «Пра шлюб», «Парады для кожнай жонкі…», «Адказы жонкі мужу». У 1746 г. склала 22 вершаваныя загадкі, якія ўвайшлі ў выдадзеную ў 1754 г. кнігу «Камедыі і трагедыі…».

Другі пэрыяд творчасці (1746 – 1752) прысвечаны тэатральнай дзейнасці. З дапамогай тэатру Францішка Уршуля ўплывала на маральнае выхаванне і фармаванне духоўнага і культурнага клімату ў сваім асяроддзі. Першыя п’есы «Дасціпнае каханне» і «Справа Боскай наканаванасці» паклалі пачатак складанню рэпэртуару для нясвіжскага тэатру. Антычныя матывы пакладзеныя ў аснову камэдый «Каханне – зацікаўлены суддзя», «У вачах нараджаецца каханне», «Адпачынак пасля клопатаў», «Гульня фартуны». Сюжэты п’ес «Распуснікі ў пастцы» і «Суддзя, пазбаўлены розуму» (1751) запазычаныя з «Тысячы і адной ночы» і заснаваныя на прыёмах камедыі dell’arte. Напісала некалькі опер. Францішка Уршуля перакладала і ставіла на нясвіжскай сцэне п’есы Мальера, перарабляючы традыцыйныя сюжэты адпаведна ўласнай маральна-эстэтычнай канцэпцыі. Першая жанчына-драматург у ВКЛ спрычынілася да развіцця культуры, літаратуры, тэатру.

Просмотров: 1887 | Добавил: nesvizh1223 | Рейтинг: 4.3/3 |

« Февраль 2009 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28