Интересно почитать [104] |
История Несвижа [70] |
Легенды Несвижа [49] |
Несвиж в прессе [124] |
Нясвiжскiя навiны [35] |
Культура Несвижа [33] |
Город Реутов, Московская область. Россия
Город Росолини, Область Сицилия, Италия
Город Пулавы, Люблинское воеводство, Польша
Город Злотув, Великопольское воеводство, Польша
Город Одолянов, Великопольское воеводство, Польша
Город Горис, Область Сюник, Армения
Город Лайхинген, земля Баден-Вюртембер, Германия
Главная » Статьи » История Несвижа |
27 жніўня 2011 года спаўняецца 105 гадоў з дня нараджэння
беларускага паэта і празаіка Сяргея Міхайлавічяа Новіка-Пяюна (1906 –
1994).
С. Новік-Пяюн нарадзіўся ў вёсцы Лявонавічы Нясвіжскага раёна Мінскай вобласці ў беднай сялянскай сям’і.
У 1918 годзе паступіў у Нясвіжскую рускую гімназію, у якой як мала забяспечаны вучыўся без аплаты пры ўмове добрай вучобы. Скончыў яе ў 1924 годзе. У 1925 – 1926 гг. быў слухачом беларускіх настаўніцкіх курсаў у Вільні.
Пасля заканчэння курсаў атрымаў званне настаўніка и вярнуўся ў родную вёску, дзе арганізаваў гурток Таварыства беларускай школы, бібліятэку, хор, народны тэатр, а таксама тайныя школы ў Лявонавічах і суседніх вёсках, за што быў асуджаны польскімі ўладамі і высланы ў г. Свеце над Віслай, дзе пражыў 5 гадоў.
На пачатку 1930-х гг. – новы арышт і высылка пад нагляд паліцыі ў г. Слонім. У 1939 годзе С. Новік-Пяюн быў зняволены ў астрог горада Баранавічы, адкуль вызвалены Чырвонай Арміяй.
У 1939 – 1940 гг. працаваў інспектарам Слонімскага райаддзела народнай адукацыі, пасля дырэктарам Слонімскага раённага краязнаўчага музея.
На пачатку Вялікай Айчыннай вайны С. Новік-Пяюн разам з заснавальнікам музея археолагам І. Стаброўскім ратаваў музейныя экспанаты. За антыфашысцкую дзейнасць у 1943 годзе быў арыштаваны слонімскім СД, прысуджаны да смяротнга пакарання. Быў пасаджаны спачатку ў Слонімскі, затым Баранавіцкі астрогі, а пасля пераведзены ў лагер смерці Калдычэва.
14 снежня 1944 года па безпадстаўным абвінавачванні С. Новік-Пяюн быў арыштаваны органамі НКДБ, асуджаны на 10 гадоў пазбаўлення волі і высланы на Калыму.
У 1945 – 1958 гг. у Якуціі працаваў лесарубам, шахцёрам, драбільшчыкам руды, фельчарам.
У 1958 годзе рэабілітаваны. У 1959 гаду вярнуўся ў Беларусь, жыў у Слоніме, Нясвіжы, а з 1960 года – у Мінску. Першыя літаратурныя спробы адбыліся яшчэ ў 1921 годзе падчас вучобы ў гімназіі, а ў 1925 годзе ў часопісе "Студэнцкая думка” упершыню быў надрукаваны верш пачынаючага паэта "Не бядуй”.
У 1927 годзе ў Вільні выйшлі з друку п’есы С. Новіка-Пеюна "Ёлка Дзеда Мароза”, "Цудоўная ноч”, "Пакой у наймы”, у 1939 – "Прадка пад крыжам”. Калі ў 1927 годзе ў Вільні Зоська Верас (Л. Войцік) пачала выдаваць дзіцячы часопіс "Заранка”, С. Новік-Пяюн супрацоўнічаў у ім ад першых да апошніх нумароў. Пад псеўданімам "Малады Дзядок” змяшчаў свае вершы, апавяданні, казкі, жарты, п’есы, малюнкі, песні, да якіх сам ствараў музыку, вёў перапіску з юнымі чытачамі, перакладаў творы з рускай, украінскай, польскай і іншых моў.
У 1940 – 1941 гадах друкаваўся ў слонімскай раёнай газеце "Вольная праца”. На жаль, усе творчыя матэрыялы, рукапісы Новіка-Пеюна таго перыяду загінулі падчас другой сусветнай вайны у спаленым фашыстамі доме ў Слоніме. У 1956 – 1959 гадах, знаходзячыся ў ссылцы, ён працягваў літаратурную працу. Яго вершы, артыкулы на рускай мове друкаваліся ў газетах "Социалистическая Якутия”, "Молодой коммунист”, "Молодёжь Якутии”, "Северная заря”. Зварот на радзіму спрыяў далейшаму развіццю яго пісьменніцкага таленту. З-пад пяра літаратара выходзяць шматлікія вершы, апавяданні, нарысы, успаміны, песні (словы і музыка), якія друкуюцца ў слонімскай і нясвіжскай раённых газетах, у беларускім рэспубліканскім друку.
У 1984 годзе С. Новік-Пяюн быў прыняты ў члены СП Беларусі. Ён – аўтар зборніка паэзіі "Заўсёды з песняй” (1984), кніжкі вершаў для дзяцей "Зорачкі ясныя” (1986), зборніка "Песні з-за кратаў” (1993), успамінаў пра Я. Купалу, Г. Леўчыка, Я. Карскага, І. Стаброўскага і інш.
Новік-Пяюн вядомы і як песеннік. Нездарма да свайго прозвішча ён дадаў слова "Пяюн”. Такія яго песні, як "Зорачкі”( была асабліва папулярная ў ваенныя гады) і "Над Шчарай” ("Слонімскі вальс”) нават трапілі ў разрад народных. Да фільма "Боль мой - Хатынь” (1969), дзе, дарэчы, зняўся і сам Новік-Пяюн, ім была напісана песня "Сэрца не плач!”. Да 100-годдзя з дня нараджэння паэта быў падрыхтаваны і выдадзены ў серыі "Беларускі музычны архіў”, якая традыцыйна прадстаўляе на кампакт-дысках шэдэўры нацыянальнай музыкі розных напрамкаў і эпох, музычны дыск яго песень "Дні лятуць (песні з-за кратаў)”.
Пісаў Новік-Пяюн на беларускай, рускай, польскай мовах, а таксама на эсперанта (аўтар міжнароднага гімна эсперанцістаў).
Пераклаў на беларускую мову творы А.Пушкіна ("Русалка”), Л.Талстога ("Першы вінакур”), польскую камедыю "Муж у ветлівасці” А. Абрамовіча і Р. Рушкоўскага.
Памёр С.Новік-Пяюн 26 жніўня 1994 года ў Мінску. Рукапісны архіў Сяргея Міхайлавіча Новіка-Пеюна захоўваецца ў аддзеле рэдкіх кніг і рукапісаў Крыніца: Алексей Вайткун, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Категория: История Несвижа | Добавил: nesvizh1223 (27.08.2011) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Просмотров: 1474 | Комментарии: 2 | Рейтинг: 5.0/1 | |
Всего комментариев: 0 | |